Wat is weerbaarheid?

Weerbaar zijn betekent dat je op een passende manier voor jezelf op kunt komen. De meeste mensen denken bij niet weerbaar gedrag aan mensen die niet voor zichzelf op durven te komen en wellicht gepest worden. Maar ook agressief gedrag, gedrag waarin je over de grenzen van een ander gaat, is niet weerbaar.

De betekenis van weerbaarheid, wat is het nu precies?

Weerbaar zijn betekent dat je voor je eigen wensen, grenzen en behoeften kunt opkomen en daarbij rekening houdt met de wensen en grenzen van een ander.

Er zijn veel begrippen die lijken op weerbaarheid, of eraan raken: veerkracht, zelfverdediging, assertiviteit, agressiebeheersing en gevaarsbeheersing.

• Veerkracht is het vermogen te herstellen van stress en tegenslag. In de weerbaarheid gaat het altijd om de interactie met andere mensen, bij veerkracht hoeft dat niet;
• Zelfverdediging pas je toe in situaties waarin je je fysiek moet verdedigen tegen een aanval. Weerbaarheid is breder, dat gaat ook om situaties waarin fysieke verdediging niet passend is: bijvoorbeeld bij racisme of groepsdruk;
• Agressiebeheersing en gevaarsbeheersing hebben te maken met het professioneel kunnen omgaan met agressie, vaak in een werkomgeving. Natuurlijk heb je ook weerbaarheid nodig om goed om te gaan met agressief gedrag. In trainingen agressiebeheersing en gevaarsbeheersing wordt echter vooral aandacht besteed aan methoden en technieken om het gedrag van de ander te beïnvloeden. In weerbaarheidstrainingen richt men zich op een breder gebied en staat de beïnvloeding van het eigen gedrag centraal.

Wanneer je googelt op ‘wat is weerbaarheid?’ vind je veelal een onderscheid tussen mentale, fysieke en soms ook verbale en sociale weerbaarheid. Volgens ons is dit onderscheid niet zo precies te maken en beïnvloeden de verschillende aspecten elkaar. Sterker nog: wij geloven dat een goede weerbaarheidstraining of een goed begeleidingstraject alle aspecten in zich moet hebben. Je kunt ze dus niet los van elkaar kan zien. Het onderscheid helpt echter wel om nóg beter te beschrijven wat weerbaarheid nu eigenlijk is.

Wat is mentale weerbaarheid?

Mentale weerbaarheid verwijst naar de overtuigingen en opvattingen die het gemakkelijker of juist moeilijker maken om voor zichzelf op te komen. Hier is eigenwaarde essentieel, want waarom zou je voor jezelf opkomen als je jezelf niets waard vindt?

Naast eigenwaarde zijn positief denken, het hebben van een groeimindset en doorzettingsvermogen belangrijk. In weerbaarheidstrainingen vormt het werken aan vergroting van eigenwaarde een rode draad. Overigens wordt het begrip ‘mentale weerbaarheid’ ook wel gebruikt in bredere context, dan betekent het dat iemand voldoende veerkracht heeft om tegenslag op te vangen.

Wat is fysieke weerbaarheid?

Veelal wordt fysieke weerbaarheid gelijkgesteld met zelfverdediging waarbij fysieke technieken ingezet worden om zich te verdedigen tegen een aanval. In onze visie heeft ALLE weerbaarheid een fysieke component. Met een rechte rug en het ademen vanuit de buik voelt iemand zich meteen een stuk zekerder. Dat zonder enige andere werkvorm. Die fysieke component, het stevig staan, de rug rechten en ook fysiek ruimte innemen, helpt al om beter voor zichzelf op te komen en maakt dus meer weerbaar.

Wat is digitale weerbaarheid?

Online grensoverschrijdend gedrag, zoals het verspreiden van beelden of digitale bedreigingen en pesterijen, heeft digitale weerbaarheid de laatste decennia onder de aandacht gebracht. Op het eerste gezicht lijken de meeste (psychofysieke) weerbaarheidstrainingen en begeleidingstrajecten geen meerwaarde te hebben op dit gebied. Immers: stevig staan, een lage ademhaling, niet in discussie gaan? Hoe moet je dat doen als je online wordt lastiggevallen? Dat kan toch niet?

Wanneer je kijkt naar de verschillende elementen die een goed weerbaarheidstraject bevat, blijkt niets minder waar. Ook ten aanzien van digitale weerbaarheid kan een weerbaarheidstraining van grote meerwaarde zijn. Naast de eerdergenoemde eigenwaarde wordt in een goede weerbaarheidstraining aandacht besteed aan vaardigheden waarmee een cursist zichzelf kan helpen. Denk aan het op een juiste wijze vragen om hulp. In trajecten wordt gericht aandacht besteed aan het herkennen van eigen grenzen en aan technieken om weerbaar te zijn tegen druk van buitenaf.

Meer lezen over weerbaarheid?

Weerbaarheid oefeningen;
Over het vergroten van weerbaarheid;
Muziek in je les gebruiken;
Vier pijlers van werken aan weerbaarheid;
Over eigenwaarde en waarom het belangrijk is.