Huilen, verstarren, wegkijken, rood of juist bleek of opeens heel boos worden… Elke trainer, coach en leidinggevende heeft ze wel eens gezien. En waarschijnlijk zelf ook ooit ervaren. Het zijn signalen van heftige emoties die niet perse horen bij de situatie waarin iemand op dat moment zit. De emoties zijn dan heftiger dan dat eigenlijk passend is.
Je zou ze ‘traumareacties’ kunnen noemen: emoties en gevoelens die horen bij een schokkende gebeurtenis die je in het verleden hebt ervaren, die af en toe in heftige mate opkomen (in reactie op een trigger) en die je niet onder controle hebt.
Dat de meeste mensen dergelijke reacties herkennen, betekent overigens niet dat iedereen getraumatiseerd is volgens de definitie in de psychopathologie. PTSS (Posttraumatische Stress Stoornis) is een ernstige stoornis waarvoor behandeling nodig is. Dan is doorverwijzing op zijn plek.
We formuleerden vijf pijlers die je helpen om op een goede manier aan te sluiten bij mogelijk getraumatiseerde mensen. Als je er meer over wilt weten: lees dan ons e-book over trauma-sensitief werken of neem deel aan onze cursus Trauma-sensitief werken voor trainers en coaches.
De eerste pijler: zorgen voor en werken aan een veilige relatie
Dit is bijna een open deur en tegelijkertijd het belangrijkste wat er is: zorg voor een veilige relatie. Dat betekent dat je zelf als trainer, coach of leidinggevende, voldoende voorspelbaar bent in je eigen gedrag, je eigen emoties goed zijn gereguleerd en zorgdraagt voor de veiligheid in de groep of het team. Regelmatig zien we in de media wat er gebeurt als het tegendeel aan de hand is; een leider met woede-uitbarstingen zorgt voor een onveilige sfeer op de werkvloer. En dat komt de emotieregulatie van de mensen op deze werkvloer natuurlijk niet ten goede.
De tweede pijler: werken aan zelfregulering
Deze pijler sluit aan bij de eerste pijler. Zelfregulering, dus het vermogen om keuzes te maken in zowel emoties en gedrag, is een belangrijke voorwaarde om een veilige relatie te krijgen. Emoties zijn besmettelijk: als je iemand tegenover je hebt die rust uitstraalt, ervaar je zelf ook rust. Als je iemand tegenkomt die vrolijk is, voel jij je ook vrolijker. Omgekeerd: ben je in gesprek met iemand die onrustig is, ervaar je zelf ook die onrust. Dit kun je ook bewust inzetten. Als één van je cursisten of je medewerkers een traumareactie ervaart, is het erg belangrijk dat jij rustig blijft. Uit je buik ademen en een rustige houding helpen.
De derde pijler: kijk door de traumabril
Mensen die een traumareactie ervaren, reageren niet rationeel. Ze kunnen onlogische dingen zeggen of soms ook heftige (onterechte) beschuldigingen uiten. Probeer op het moment zelf niet te oordelen, maar te begrijpen. Vraag je af wat de ander probeert te bewerkstelligen en welke overtuigingen de ander heeft.
Vanzelfsprekend kun je later, als de traumareactie weg is, de ander wel aanspreken op eventueel grensoverschrijdend gedrag. Zeker als er meer mensen, zoals in een training of in een team, aanwezig zijn geweest. Vraag wat de ander nodig heeft om dit in de toekomst te voorkomen. Hiermee ondersteun je de ander bovendien in het behouden van goede relaties met andere mensen – en dat is voor iedereen goed!
De vierde pijler: normaliseren en psycho-educatie
Een traumareactie kan heftig zijn. Voor de persoon zelf, maar ook voor de omstanders, voor wie een dergelijke reactie veelal volkomen onverwacht uit de lucht komt vallen. Omstanders kunnen dus schrikken en mede daardoor ook een oordeel hebben (“Wat een gestoord wijf”, “Phoe… gevaarlijk, straks krijg ik opeens een klap”, “Zag je hoe hysterisch hij was?”). Uitleg kan dan helpen, zowel voor de persoon met de traumareactie als voor de omstanders. Het zorgt ervoor dat het (zelf-)stigma vermindert.
De vijfde pijler: werk binnen het tolerantievenster
Het ‘tolerantievenster’ is een begrip uit de psychologie. Als iemand ‘binnen het tolerantievenster’ blijft, kun je je emoties en indrukken verwerken en een plek geven, daarbuiten kan dat niet meer. Dus als er teveel stress is, kunnen de emoties en indrukken niet meer verwerkt worden en is de kans op een traumareactie groter. In dat geval heeft doorgaan met het gesprek of met je programma geen zin omdat de ander geen nieuwe informatie meer kan opnemen.
Meer informatie? Download ons e-book of volg onze cursus Trauma-sensitief werken voor trainers en coaches.
Ontvang de nieuwsbrief
Zoek binnen de website
