Over straatcultuur onder jongeren

Wat is straatcultuur?

Straatcultuur is een gezamenlijk gedragen gevoel onder groepen jongeren die veelal op straat ontmoeten. Het is overigens niet altijd per definitie een gevoel wat leeft onder jongeren die zich op straat ontmoeten. Het is een culturele uiting onder jongeren met een geheel ander normen- en waardenkader dan de zogeheten ‘burgercultuur’. Deze term wordt gebruikt om het normen- en waardenkader van de hedendaagse Nederlandse maatschappij te duiden.

Bijna alle instanties in Nederland hanteren het normen- en waardenkader van de ‘burgercultuur’. Deze cultuur kent voornamelijk een feminiene basis, daar waar de straatcultuur vooral Masculien van aard is.

Hoe herken je straatcultuur, wat zijn de kenmerken?

Straatcultuur kenmerkt zich met name in een opgebouwd patroon van wantrouwen richting alles en iedereen binnen de ‘burgercultuur’. Met name de gezaghebbende instanties zijn de grootste vijand van jongeren afkomstig uit de straatcultuur. Het is niet zomaar een patroon van wantrouwen, het is een diepgeworteld wantrouwen waarin het bewijs van tegendeel noodzakelijk zal zijn om te komen tot contact. Dit terwijl we in de burgercultuur veelal gewend zijn om elkaar vanuit een basisvertrouwen tegemoet te treden tot het tegendeel bewezen is

Een ander kenmerk is de sterke drang tot respect. Zonder respect geen contact. Daar waar het in de burgercultuur normaal is om elkaar tegemoet te treden vanuit een basisrespect, dient dit in de straatcultuur verworven te worden. Er wordt zorgvuldig afgecheckt wat je voor iemand betekent hebt, wil je respect verkrijgen.

Daarnaast is het ook een cultuur waarin een sterke hiërarchische opbouw zichtbaar is, er is altijd sprake van duidelijk en zichtbaar leiderschap.

Welk effect heeft straatcultuur op jongeren?

Met name de basis van wantrouwen zal belemmeren in het bereiken van doelen binnen de samenleving. School, werk, de overheid het zijn allemaal instanties die in hun overtuigingen tegen ze zijn gekeerd. Tel daarbij op de tegenstellingen in benaderingen vanuit beide culturen waardoor er al snel in de basis een frictie in communicatie ontstaat. Deze frictie voedt vervolgens weer het wantrouwen en er lijkt een negatieve spiraal te ontstaan. Uitval binnen de maatschappij van deze jongeren ligt dan ook structureel op de loer.

Straatcultuur in de klas

Het is belangrijk om de kenmerken van de straatcultuur te (h)erkennen. Het is belangrijk om enerzijds je gezaghebbende positie niet op te geven, maar tegelijkertijd wel vanuit een oprechte betrokkenheid eerst te bouwen aan de relatie. Alleen zo kun je tegengif tegen het wantrouwen bieden.

Houd oog voor het ontstaan van hiërarchie in je klaslokaal en speel hier slim op in. Zorg dat je ten alle tijden zelf de positie van leider behoudt en maak verbinding met de door hun zelfgekozen leider.

Hoe maak je contact met jongeren?

Het is belangrijk om steeds opnieuw te zeggen wat je doet en te doen wat je zegt. Deze jongeren starten met een wantrouwen in de basis, een minuscule onbetrouwbare handeling kan in het eerste contact al desastreus zijn.

Daarnaast is het belangrijk om contact als eerste en enige doel te behouden. Ga niet meteen focussen op gedragsverandering, maar start met het maken van contact en het doorbereken van de spiraal van wantrouwen. Het is vooral belangrijk om je steeds opnieuw bewust te zijn van dit wantrouwen als basis.

Wacht niet altijd af tot de jongere contact zoekt, maar zet hierin zelf ook stappen.

Wil je leren om bewust om te gaan met straatcultuur?

Het omgaan met jongeren met straatcultuur is niet iets wat je zomaar in een boekje kunt leren. Het vraagt bewustwording, reflectie en finesse. Het begint met de bewustwording van je eigen normen- en waardenkader, om vanuit daar aan te kunnen sluiten bij dat van de ander.

Het is niet alleen het leren begrijpen van de cultuurgebonden aspecten, maar ook wat dit vervolgens in aansluiting en interventie van je vraagt. De opleiding Begeleiden van Ondermijnende Jeugd biedt niet alleen inzicht in het gedachtegoed van de straatcultuur, de opleiding gaat vooral de verdieping in om daadwerkelijk resultaat te bereiken met deze doelgroep jongeren en hun gezinnen.