De vier pijlers om te werken aan de vergroting van veerkracht

Iemand met veel veerkracht herstelt makkelijker na een tegenslag.

Iemand met veel veerkracht herstelt makkelijker na een tegenslag. De officiële definitie is: “Veerkracht is de capaciteit om zich aan te passen en welzijn te bereiken, in weerwil van ernstige bedreigingen van de ontwikkeling”. Veerkrachtonderzoeker Portzky ontdekte dat veerkracht in hoge mate aangeboren is en dat je het niet kunt vergroten. Hij ontwikkelde een vragenlijst om veerkracht te meten en kwam er achter dat zijn respondenten gedurende hun hele leven ongeveer hetzelfde scoorden op veerkracht.

In basis kun je dus niet veerkrachtiger worden en is het niet mogelijk om iemand meer veerkracht te geven. Wat wel mogelijk is, is om ervoor te zorgen dat er bij tegenslag een kleiner beroep wordt gedaan op je veerkracht en je daardoor makkelijker herstelt na tegenslag. Hiervoor zijn er vier belangrijke pijlers:

Pijler 1: Werk aan gezonde copingstrategieën

Een copingstrategie is een manier om stressvolle situaties te hanteren. Veel veerkrachttrainingen besteden aandacht aan copingstrategieën. Als je beter omgaat met stress wordt er een minder groot beroep gedaan op je veerkracht en zo blijf je dus gelukkiger. Je kunt dit op twee manieren doen: emotiegericht en probleemgericht. Bij emotiegerichte coping reguleer je de emotionele reactie op de stresssituatie. Bijvoorbeeld door afleiding te zoeken of te gaan sporten. Bij probleemgerichte coping probeert iemand de oorzaken van het probleem op te lossen. Bijvoorbeeld door een andere baan, of hulp te zoeken. De ene vorm is niet beter dan de andere. Met name de rouw- en verliesdeskundigen wijzen ons erop dat je zowel moet omgaan met je emoties als met het probleem.

In het kader van veerkracht kun je dus je cliënt ondersteunen in het aanleren van gezonde copingstrategieën. Dus bijvoorbeeld deelname aan een groep gelijkgestemden, of het aanleren van vaardigheden om hulp te vragen, in plaats van een borrel te nemen.

Pijler 2: Werk aan een groeimindset

Optimisme, dus een houding waarbij stressoren over het algemeen worden geïnterpreteerd als specifiek, situationeel en tijdelijk, heeft een directe invloed op de gezondheid. Optimisten ervaren meer positieve emoties waardoor hun afweerstelsel wordt gestimuleerd. In dit kader is ook een groeimindset van belang, zoals beschreven en onderzocht door Standford psycholoog Carol Dweck. Mensen met een groeimindset zijn milder voor zichzelf doordat ze geloven dat ze nieuwe dingen kunnen leren en nieuwe vaardigheden kunnen ontwikkelen. Hierdoor zijn ze bovendien eerder geneigd te experimenteren met nieuw gedrag, waardoor hun situatie meer kans heeft om te veranderen.

Pijler 3: Werk aan gezondheidsvaardigheden

Ziek zijn doet een enorm beroep op je draagkracht. Iemand die niet gezond is kan minder tegenslag verwerken dan iemand die gezond is. Dit betekent dat het in het kader van veerkracht belangrijk is om te werken aan de ‘big five for a healthy life’: voeding, bewegen, slaap, stress en sociale interactie. Veel veerkracht coaches maken bijvoorbeeld gebruik van instrumenten die ontwikkeld zijn in het kader van Positieve Gezondheid om hun coachees te ondersteunen.

Pijler 4: Sta in verbinding met anderen

Hoewel sociale interactie ook al behoort tot de ‘big five for a healthy life’, vinden wij dit zo belangrijk dat we het als een aparte pijler zien. Het gevoel hebben voldoende goede sociale contacten te hebben heeft een positief effect op de gezondheid, zoals bijvoorbeeld op het immuunsysteem. Daarnaast hebben mensen die in verbinding met anderen staan een hogere eigenwaarde. Los daarvan is het hebben van een goed sociaal netwerk een sleutel voor het verkrijgen van hulp en ondersteuning.